Tarihçe.
Tansiyonun neden olduğu basınç M.Ö. 2000’li yıllarda Çin’de tanımlanmış, kan basıncı ölçmeye yönelik girişimler ise 18. yüzyıldan itibaren hız kazanmıştır. Riva Rocci 1896’da geleneksel cıvalı manometre olarak tanıdığımız aleti geliştirmiş, bu aletle başlangıçta sadece sistolik (büyük) tansiyonu ölçmek mümkün olmuştur.
Rus cerrah Nicolai Korotkoff’un atar damar üzerinde steteskop (dinleme aleti) ile işitilen sesleri tanımlamasından sonra sistolik ve diyastolik (küçük) tansiyon cıvalı aletlerle ölçülebilmiştir. 20. yüzyılda hızla gelişen ve teknolojisi ucuzlayan otomatik tansiyon ölçüm aletlerinin hayatımıza girmesiyle, tansiyon ölçümü sağlık personeli olmayan kişiler tarafından da yapılabilir hale gelmiştir.
Aşağıda çeşitli tansiyon aletleri görülmektedir. (İnternette bir aramadan sonra kolaylıkla bir çok çeşit ve marka bulunabilir.)
Evde Tansiyon Ölçümü.
Tansiyon aletinin üreticisinin önerdiği ölçüm tekniğine uyulmalıdır. Aynı zamanda genel kurallara da uyulmalıdır.
- Kişi rahat bir pozisyonda olmalıdır. Sırtı desteklenmelidir. Bacak bacak üstüne atmamalıdır.
- Kol kalp seviyesinde olmalı ve alttan desteklenmelidir.
- Son 30 dakika içinde kafein, alkol ve sigara kullanılmaması gereklidir.
- Oda sessiz ve ısısı uygun olmalıdır.
- Ölçümden önce hasta 5-15 dakika dinlenmelidir.
- Ölçüm sırasında konuşulmamalıdır.
- Başlangıçta her iki koldan da ölçüm yapılmalıdır. Hangi koldan daha yüksek çıkmışsa o koldan ölçümlere devam etmelidir.
- Tansiyon aletinin manşon boyutu hasta için uygun olmalıdır.
- Ölçüm sonrası tansiyon değeri doğru olarak kayıt edilmelidir.
Tansiyon Ölçümünü Etkileyen Başlıca Faktörler:
Tansiyon değişkenliği.
Ölçümde Değişkenlik: Tansiyon ölçümü öncesi hastanın kafein veya alkol alması, sigara içmesi, hastanın endişeli olması, tansiyon aletinin yetersiz oluşu, ölçüm yapan kişinin son rakamı tercih etmesi gibi bir çok faktörden etkilenebilmektedir.
Biyolojik Değişkenlik: Çevre ısısı buna örnek olarak verilebilir. Örneğin zayıf kişilerde kış mevsiminde tansiyon ölçümleri 10 mm Hg veya daha fazla yüksek çıkabilir.
Değişkenlik Tipleri: Otonom sinir sisteminin kontrolü altındaki kısa süreli değişkenlik, gün içerisindeki fiziksel veya zihinsel aktivitenin oluşturduğu gündüz değişkenliği, gündüz-gece arası değişkenlik (uyku sırasında tansiyon %10-15 daha düşük seyreder), mevsimsel değişkenlikler olabilir.
Tansiyon Ölçümü Yapan Kişiyle İlişkili Hatalar.
Rakamları yuvarlama: Ölçülen tansiyon değerinin en yakın tam veya buçuklu değere yuvarlanmasıdır. Örneğin tansiyon 138/93 çıktı, 140/90 olarak rakamların yuvarlanmasıdır.
Ölçüm Yapan Kişinin Önyargısı: Genellikle epidemiyolojik çalışmalarda tansiyon ölçen kişilerde önemli bir hata kaynağı olabilir.
Beyaz Önlük Hipertansiyonu.
Tansiyon ölçümü sırasında kan basıncındaki stres nedeniyle meydana gelen geçici yükselmeye beyaz önlük etkisi denilir. Henüz tam olarak sebebi anlaşılamamış olmasına rağmen, endişe ve hiperaktif alarm reaksiyonu gibi nedenlere bağlı olduğu düşünülmektedir. Beyaz önlük hipertansiyonu toplumda yaklaşık olarak %7-12 arasında görülmektedir. Bu yüzden doktor ofisinde veya klinikte ölçülen tek bir tansiyon ölçümüne bakarak karar vermemelidir.
Maskelenmiş Hipertansiyon.
Beyaz önlük hipertansiyonunun tam tersidir. Doktor ofisinde veya klinikte ölçülen tansiyon değerlerinin normal sınırlarda olmasına rağmen, günlük hayatta tansiyonun yüksek olması halidir. Maskelenmiş hipertansiyon toplumda yaklaşık olarak %9 civarında görülmektedir. Sebebi tam olarak anlaşılamamıştır. Bu hastalarda hedef organ hasarının daha fazla görüldüğü gözlenmiştir. Bu nedenle, ofiste veya klinikte ölçülen tansiyon değerlerinin normal sınırlarda olmasına rağmen hedef organ hasarı olan hastalarda maskelenmiş hipertansiyondan şüphelenilmelidir.
İletişim Formu için tıklayınız.