Bilekten Anjiyo Kalbiniz Sevgiyle Dolsun.
Kalp Yetersizliği Nedir ve Belirtileri Nelerdir?
Kalp, doku ve organların oksijen ve besin ihtiyaçlarını taşıyan kanı sürekli, “emme-basma tulumba” gibi pompalayan güçlü bir kastır. Kalp yetersizliği, kalbin vücudun ihtiyacını sağlayacak kadar kanı pompalayamaması sonucu akciğerler ve vücudun değişik bölgelerinde sıvı birikimiyle seyreden ciddi bir durumdur.
Aslında kalp yetersizliği tek başına bir hastalık değil; kalp krizi, yüksek tansiyon, kalp kapağı ve kalp kası hastalıkları, doğumsal kalp hastalıkları, şeker hastalığı, kronik böbrek yetersizliği, akciğer hastalıkları gibi farklı hastalıklar sonucu ortaya çıkabilecek bir tablodur.
Kalp yetersizliği, kalp kasının kalbe yeterince kan pompalayamadığı, bu nedenle vücudun yeterli kan ve oksijeni alamadığı kronik, ilerleyici bir hastalıktır.
Kalp yetmezliği, konjestif kalp yetmezliği ifadeleri kalp yetersizliği yerine kullanılabilen diğer terimlerdir. Kalbin sağ ve sol karıncık olmak üzere iki karıncığı vardır. Bu temelde bazen doktorlar kalp yetersizliğini sol kalp yetersizliği ya da sağ kalp yetersizliği olarak da adlandırabilirler.
Kalp yetersizliği terimi kalbinizin durduğu veya durmak üzere olduğu anlamına gelmez. Ancak kalp yetersizliği ciddi bir hastalık olup zamanında tedavi edilmediğinde hayati tehlike riski taşır. Bununla birlikte, zamanında fark edilip uygun bir şekilde tedavi edilirse hastalar uzun ve kaliteli bir yaşam sürebilirler.
Kalp yetersizliğinin belirtileri:
- Nefes darlığı
- Ayaklarda, bacaklarda, karında şişlik
- Hızlı kilo alma
- Yorgunluk, halsizlik
- Öksürük
- İştahsızlık
- Geceleri sık idrara çıkma
- Baş dönmesi
- Çarpıntı
Bir hastada bu belirtilerden biri ya da bir kaçı mevcut olabilir. Eğer hasta uygun tedavi altında ise yukarıdaki belirtilerden hiç birisi bulunmayabilir.
Nefes darlığı: Kalp yetersizliğinde ortaya çıkan nefes darlığı (dispne), başlangıçta efor ya da egzersiz ile ortaya çıkarken, zamanla daha düşük efor gerektiren aktivitelerde de belirmeye başlar. Tedavi edilmemiş ya da hastalığının ileri evresinde olan bireylerde nefes darlığı istirahat anında da mevcuttur. Kalp yetersizliği hastalarında gece uyku sırasında kanın akciğerlere yoğun hareketi nedeni ile gece gelen nefes darlığı görülebilir. Bu hastalar gece nefes almak için “balkona çıkma”, “pencere açma”, “yastık sayısını arttırarak uyuma”, bazen de oturarak uyuma yakınmaları ile başvururlar.
Yorgunluk: Kanın kalp tarafından bacaklara ve ilgili kas dokularına yeterince pompalanamaması yorgunluk, bitkinlik, halsizlik gibi şikâyetlere yol açar. Bunun yanı sıra kalp yetersizliğinde sıvı birikimi ve kalp yetersizliği için kullanılan ilaçlar da bu şikâyetlere yol açabilir.
Şişlik (ödem): Kalp yetersizliği hastalarında kanın yerçekimine bağlı ayak, bacak ve karın gibi vücudun alt bölgelerinde göllenmesi sonucunda bu bölgelerde sıvı birikimi, bir başka ifade ile şişlik (ödem) gelişebilir.
Hızlı kilo alma: Kalp yetersizliği olan hastalarda hızlı kilo değişimi (sıvı birikimine bağlı kilo alımı veya tedaviye bağlı kilo kaybı) sık görülmektedir. Her sabah tartılmanız ve 3 gün içerisinde 2 kilodan fazla kilo alırsanız doktorunuza başvurmanız gerekir.
Öksürük: Kalp yetersizliğinde kanın akciğer dokusunda göllenmesi akciğerde sıvı birikimine, böylece nefes darlığı ve öksürüğe yol açar. Ayaklarda, bacaklarda, karında sıvı birikmesi ve şişlik genellikle sağ kalp yetersizliğinin, akciğerde sıvı birikmesi ise sol kalp yetersizliğinin ön planda olduğunu gösterir.
İştahsızlık: Kalp yetersizliğinde kan karında göllendiğinde bağırsak duvarında ödeme, mide-bağırsak sistemi hareketlerinin azalmasına yol açar. Bu nedenle iştahsızlık, bulantı, kusma ortaya çıkabilir. Bu belirtiler aynı zamanda, kalp yetersizliği için kullanılan ilaçlara bağlı olarak da gelişebilir.
Gece sık idrara çıkma: Kalp yetersizliği hastaları gece sırt üstü yattıklarında ayaklarda, bacaklarda, karında göllenen kan yerçekimi etkisinden kurtularak tekrar aktif dolaşıma girer. Bunun sonucunda böbrekler bu “fazla hacmi “ algılarlar ve idrar yapımını artırırlar. Bu süreç, gece sık ve bol miktarda idrara çıkma ile sonuçlanır. Kalp yetersizliği tedavisinde yaygın şekilde kullanılan “idrar söktürücü ilaçlar” da benzeri yakınmalara yol açabilirler.
Baş dönmesi ve çarpıntı: Kalbin zayıflamış pompalama gücü bazen beyne az kan gitmesi ile sonuçlanabilir. Bu durumda baş dönmesi, göz kararması bazen de bayılma gibi yakınmalar ortaya çıkabilir. Kalp yetersizliği seyrinde sık olarak görülen önemli ritim bozukları da benzeri yakınmaları doğurabilir.
Kalp Yetersizliği Nasıl Teşhis Edilir?
Kalp yetersizliği hastaları temel yakınmalarının ne olduğuna bağlı olarak kardiyoloji uzmanlarına, aile hekimine, iç hastalıkları uzmanlarına ve daha nadir olarak da diğer klinik disiplinlere başvururlar. Hekim, hastasını dinleyip muayenesini yaptıktan sonra eğer kalp yetersizliğinden şüphelenir ise aşağıdaki testleri isteyebilir.
Elektrokardiyografi (EKG)
EKG yapılabilmesi için sağlık çalışanı vücudun farklı bölgelerine elektrot adı verilen küçük bantlar yerleştirir. Birer elektrot her iki kola ve bacaklara ve bir kaç elektrot da göğse konulur. Bunlar acı vermez. EKG daha önce kalp krizi geçirip geçirmediğinizi, kalp kasınızdaki değişimleri ve kalp ritminizi gösterir.
Göğüs röntgeni
Kalbinizin büyüyüp büyümediğini ve akciğerlerinizde sıvı birikimi olup olmadığını öğrenmek için röntgeniniz çekilir.
Kan tahlilleri
Kolunuzdan kan örneği alınır. Bu örnek sodyum ve potasyum, albümin ve kreatinin seviyelerini öğrenmek için laboratuvarda analiz edilir. Ayrıca BNP isimli bir hormonun seviyesine bakılabilir.
Ekokardiyografi (EKO)
Ekokardiyografi ses dalgaları kullanılarak kalbin hareketli görüntülerinin alınmasını sağlayan bir testtir. Bu işleme kalp ultrasonu da denir. Ultrasonu bir bebeğin gelişimini takip etmek için kullanılan yöntem olarak düşünebilirsiniz, ancak ultrason dalgaları aynı zamanda kalbin boyutunu, yapısını ve hareketlerini de göstermektedir.
Diğer testler
Kalp yetersizliği aslında tek başına bir hastalık değildir. Kalbin yapı ve işlevini bozan birçok hastalığın nihai sonucudur. Koroner kalp hastalığı (kalp damarlarında daralma), hipertansiyon (yüksek tansiyon), kalp kapak hastalıkları, ritim bozuklukları (aritmiler), şeker hastalığı (diyabet) gibi hastalıklar kalp yetersizliğinin en yaygın görülen nedenleridir. Bu nedenle doktorlar, kalp yetersizliği teşhisi koyduktan sonra altta yatan hastalığı saptamak için daha ileri testlere ihtiyaç duyabilir. Bu testler;
- Efor testi
- Kalp sintigrafisi
- Holter testi
- Kalp bilgisayarlı tomografisi
- Kalp MR’ı (manyetik rezonans görüntüleme)
- Koroner anjiyografi & kalp kateterizasyonu gibi testleri kapsayabilir.
Kalp Yetersizliğinde Kullanılan Tedaviler Nelerdir?
Kalp yetersizliği aslında kalbi etkileyen çeşitli hastalıkların ortak bir sonucudur. Bir başka deyişle, kalbi etkileyen birçok hastalık kalp yetersizliği ile sonuçlanır. Kalp yetersizliğine en sık neden olan hastalıklar koroner kalp hastalığı (kalp damarlarında daralma), yüksek tansiyon ve şeker hastalığıdır (diyabet). Ayrıca kalp kapak hastalıkları, kalp kası hastalıkları (kardiyomiyopati), kalp kası iltihapları (miyokardit) da kalp yetersizliğine neden olabilir.
Başka etkenler de kalp kasına zarar vererek kalp yetersizliğine yol açabilir. Tiroid hastalıkları, uzun süreli alkol kullanımı ve kemoterapi gibi kanser tedavileri bu duruma örnek olarak gösterilebilir. Bazen kalp yetersizliğinin nedeni “idiopatik” olarak tanımlanabilir. Bu terim “nedeni bilinmeyen” anlamına gelmektedir. Uygulanacak tedavi kalp yetersizliğinin altta yatan nedenine göre değişiklik gösterir.
Kalp yetersizliği tamamen tedavi edilebilir mi?
Kalp yetersizliğinin nedeni kalp kasında ya da kalbin diğer elemanlarında kalıcı bir hasara yol açmamış bir nedene bağlı ise kalp yetersizliği, altta yatan nedeninin tedavisi ile ortadan kaldırılabilir. Ancak çoğu olguda kalp yetersizliği teşhisi konulduğu anda genellikle kalıcı kalp kası hasarı gelişmiştir. Bu olgularda kalp yetersizliği ortadan kaldırılamaz ancak uygun tedavi yöntemleri ile hastalığın ilerlemesi durdurulabilir, yavaşlatılabilir. Erken teşhis edilen kalp yetersizliği olguları uygun tıbbi tedavi ve yaşam tarzı değişiklikleri ile normal bir yaşam sürdürebilirler.
Kalp yetersizliği tedavisi temelde 3 basamaktan oluşur:
- Sağlıklı beslenme ve tuz tüketiminin azaltılması
- Egzersiz ve yaşam tarzı değişiklikleri
- İlaç tedavisi
İleri evre hastalarda ilaç tedavisinin dışında cerrahi tedavi seçenekleri de mevcuttur. Neredeyse her yıl kalp yetersizliğinin tedavisinde yeni gelişmeler yaşanmaktadır. Doktorunuza danışarak sizin için uygun olan tedavi seçeneklerini öğrenebilirsiniz.
Kalp Yetersizliğinde İlaç Dışı Tedaviler Nelerdir?
Kalbe yerleştirilen cihazlar
Kronik kalp yetersizliği olan bazı insanlarda, göğüs duvarına yerleştirilen cihazlar kalbin daha etkili çalışmasını sağlayabilir.
Kardiyak resenkronizasyon terapisi (KRT)
Kalp yetersizliğinde, kalbin sağ ve sol bölümleri aynı anda kasılamayabilir. Bu durum kalbin pompalama işlevinin aksamasına neden olur. Bu sorun kardiyak resenkronizasyon terapisi (KRT) denilen bir tür kalp pili ile düzeltilebilir.
Sistem küçük bir kalp pilini içeren ve genellikle köprücük kemiğinin altına yerleştirilen bir cihazdan oluşur. KRT cihazı, kalp atışlarındaki düzensizlikleri tespit ederek küçük elektrik uyarılarıyla onların düzeltilmesini sağlar. Kısaca, kalbin yeniden doğru bir şekilde atarak kan pompalayabilmesine yardımcı olur. Kalbin verimliliğini ve kan akışını arttırarak, nefes darlığı gibi kalp yetersizliğine bağlı bazı belirtileri azaltır.
Kimler KRT için uygundur?
KRT genel olarak orta şiddette kalp yetersizliği belirtileri olan ve sağ ve sol odacıkları uyum içinde kan pompalayamayan hastalar içindir. Bununla birlikte, KRT herkes için uygun değildir ve tedavinin uygulanıp uygulanmayacağına doktorunuzun karar vermesi gerekir. Ayrıca ilaçla tedavi edilebilecek hastalar için de uygun görülmemektedir.
İmplante edilebilen kardiyak defibrilatör (ICD)
ICD göğüs bölgesinde cildin altına yerleştirilen, kalp atışlarını izlemeye yarayan ve pille çalışan bir cihazdır. İki ince tel ile kalbe bağlanır. Kalp atışlarınız çok yavaşsa, tıpkı bir kalp pili gibi kalbinize elektrik sinyalleri gönderir. Aynı zamanda kalp atışlarınız düzensiz ve çok hızlıysa, yine aynı şekilde çalışarak kalp atışlarınızın normale dönmesini sağlar.
Bu cihaz nasıl çalışır, nereye takılır?
- ICD cildin altına, genellikle köprücük kemiğinin altına veya kaburgaların alt kısmında kalan karın boşluğuna yerleştirilir ve bir ya da daha fazla ince tel ile kalbe bağlanır.
- 24 saat boyunca hiç durmadan çalışan bu cihaz, kalp atışları normal olmadığında, yani çok yavaş atıyor ya da düzensiz ve hızlı atıyorsa, teller ile kalbe küçük uyarılar (elektrik sinyalleri) göndererek kalp atışının normale dönmesini sağlar.
ICD takıldığında hayatımda neler değişecek? Cihazı korumak için neler yapmalıyım?
- Doktor kontrollerinizi aksatmamalısınız. Bu cihazların batarya ömürleri 4-7 yıldır. Bu nedenle doktorlar her 3-6 ayda bir bu cihazların kontrolünü yapmalıdır.
- Manyetik ya da güçlü elektriksel alanlarda bulunmaktan kaçınmalısınız.
- Fiziksel aktiviteleriniz hakkında doktorunuzla konuşulup onun talimatları doğrultusunda ilerlemelisiniz.
- Havaalanı gibi güvenlik taramalarının olduğu ve metal detektörlerle arama yapılan yerlerde görevli kişilere ICD cihazınız olduğunu ve el metal detektörüyle sizi aramamasını söyleyin.
- Elektrikli ev aletleri ICD cihazınızı kötü yönde etkilemez. Cep telefonu kullanımında kalp pili için yapılan öneriler ICD cihazları için de geçerlidir.
- Hastaneye gittiğinizde doktor ve hemşirelere ICD cihazınız olduğunu söyleyin.
- Diş hekimi ve kardiyoloğunuz dışında göründüğünüz diğer doktorları da ICD cihazınız hakkında bilgilendirmelisiniz.
- Yanınızda ICD cihazınız olduğunu belirten hasta kimlik kartı taşıyın.
Kalp Yetersizliğinde Kısmi Yapay Kalp Uygulaması ve Kalp Nakli
Kısmi Yapay Kalp Uygulaması
Kalp performansı iyice kötüleşmiş ve artık diğer tedavi yöntemlerine iyi cevap vermeyen ileri dönem kalp yetersizliği hastalarında kısmi yapay kalp yani kalp destek cihazları uygulanabilir. Kalp pompası olarak da adlandırılan bu cihaz, kalbin vücudun diğer bölümlerine kan pompalamasına yardımcı olur. Kısmi yapay kalp uzun süreli bir tedavi olarak uygulanabileceği gibi kalp nakli bekleyen hastalarda da uygulanabilir.
Kalp Nakli
Eğer ciddi derecede kalp yetersizliğiniz varsa kalp nakli gerekebilir. Ancak, kronik kalp yetersizliği olan çok az insan kalp nakline ihtiyaç duyar. Kalp nakli, hastanın kalbinin vericinin (donör) kalbi ile değiştirilmesidir. Kalp naklinin gerçekleştirilebilmesi için alıcı ile vericinin kan grupları ve vücut büyüklükleri birbirine uygun olmalıdır.
Doğuştan kalp yetersizliği olan hastalarda, nakil sırasında kalple ilgili diğer bozuklukların da giderilmesi gerekebilir. Çoğu kalp naklinde, bağışıklık sisteminin yeni kalbi reddetmesini engellemek için hastaya bağışıklık sistemini baskılayıcı ilaçlar verilir. Kalp nakli, hastaların normal bir kalbe ve dolaşıma sahip olmasına olanak sağlar. Nakil sonrası kalbin çalışması ve vücuda kanı pompalaması her zamankinden iyi seyreder. Bununla birlikte nakil yapılan hasta tüm yaşamı boyunca düzenli olarak kontrollerini yaptırmalıdır.
Kalp Yetersizliği Hastaları Nelere Dikkat Etmelidir?
Günlük kontroller yapmak
Kalp yetersizliği belirtileri (terleme, nefes darlığı yaşamak ve yorgunluk) genel olarak vücudunuzda sıvı birikmesinden kaynaklanır. Vücudunuzda gereğinden fazla sıvı olup olmadığını anlamak için yapabileceğiniz üç şey var:
- Her gün tartılın
Her sabah tuvalet ihtiyacınızı giderdikten sonra üstünüzde benzer kıyafetler olacak şekilde tartılmanız gereklidir. Eğer 3 gün içinde 1.5-2 kilodan fazla kilo alımı oldu ise mutlaka doktorunuzu aramanız gerekir. Bu durum vücudunuzda sıvı tutulumunun başladığının belirtisidir.
- Her gün ödem kontrolü yapın
Vücudunuzda sıvı tutulumu olup olmadığını anlamanın diğer bir yolu ödeminizi kontrol etmektir. Her zaman ödem kontrolü yapın:
- Bir bacağınızı kontrol edin
- Bileğiniz, baldırınızın ön kısmı ve dizinizdeki cildi hafifçe bastırın
- Parmağınız cildinizde bir girinti oluşturuyorsa, ödeminiz var demektir
Sıvı tutulumu olduğunu gösteren diğer belirtiler:
- Bel lastiğiniz sıkıyor mu?
- Parmağınızdaki yüzükler dar geliyor mu?
- Çoraplarınız veya ayakkabılarınız sıkıyor mu?
- Nefesinizdeki değişimlerin farkında olun
Kalbinizin ne kadar iyi olduğuna kendinizi ne kadar iyi hissettiğinize bağlı olarak karar verebilirsiniz. Aşağıdaki durumlar hastalığınızın kötüleştiğini gösterir:
- Normalden daha fazla nefes darlığı yaşamak
- Sürekli öksürük veya hırıltı olması
- Balgam renginde değişim
- Konuşmayı sürdürürken zorlanmak
- Geceleri daha fazla yastık kullanmak
İlaçları düzenli kullanmak
Doktorunuzun verdiği ilaçları kullanmak kadar uygun zamanda, uygun dozda ve öğün ilişkisine dikkat edilerek kullanmak da önemlidir.
- İlaçlarınızın her birini, her gün, doğru zamanda alın. İlaçlarınızın kullanım zamanları ile ilgili değişiklik yapmak istediğinizde doktorunuza danışın
- İlaçlarınızın dozunu, kendinizi iyi hissetseniz bile atlamayın
- Doktorunuzun veya hemşirenizin önerisi olmadan ilaçlarınızı kullanmayı bırakmayın – bir anda bırakmak tehlikeli olabilir
- Hiç ilaçsız kalmamak üzere önceden planlama yapın. Uzak bir yere tatile gidiyorsanız, yeterli miktarda ilacınız olduğundan emin olun
- İlaçlarınızı hiç bir zaman doktorunuzun verdiğinden daha yüksek dozda kullanmayın. İlacınızı kullanıp kullanmadığınızdan emin değilseniz, bir sonraki doz zamanına kadar bekleyin
- Yanınızda her zaman ilaçlarınızın bir listesini bulundurun.
UYARILAR
Kalp yetersizliği yavaş ilerlediğinden bütün şikayet ve belirtileri düzenli kontrol etmek önemlidir.
Aşağıdaki durumlarda acil yardım talep ediniz;
- Nitrogliserin (dilaltı hapına) rağmen rahatlamayan göğüs ağrısı
- Ciddi ve inatçı nefes darlığı
- Bayılma
Aşağıdaki durumlarda en kısa sürede doktorunuzu bilgilendiriniz;
- Nefes darlığında artış
- Nefes darlığı ile sık sık uykudan uyanmak
- Rahat bir uyku için gereken yastık miktarında artış
- Kalp hızında artış veya çarpıntınızın şiddetlenmesi
Aşağıdaki durumları doktorunuzla görüşünüz;
- Hızlı kilo alımı
- İlerleyici karın ağrısı veya karın şişliği
- Bacaklar veya ayak bileklerinde artan şişlik
- İştahsızlık, bulantı hissi
- Yorgunluk-halsizlikte artış
- Giderek kötüleşen öksürük
Kalp Yetersizliği Böbrekleri Nasıl Etkiler?
Kalbin pompaladığı kanın %20’si böbreklere ulaşır. Kalbin pompalama fonksiyonunun azaldığı kalp yetersizliğinde böbreklere ulaşan kan miktarı azalır. Böbrekler vücutta su ve tuz miktarının azaldığı algısına kapılarak su ve tuz tutulumunu arttırırlar. Bu durum ödem denilen vücuttaki şişliklere neden olur. Bu nedenle kalp yetersizliği hastalarında su ve tuz kısıtlaması yapılması, su ve tuz attırıcı ilaçlar önerilmesi gerekir.
Zaman içinde kalbin pompaladığı kan miktarı azalınca böbrekteki süzme faaliyeti yavaşlar ve giderek böbreğin fonksiyonları da yavaşlamış olur. Bu neden kalp yetersizliği hastaları zaman içerisinde böbrek hastası olmaya adaydır. İlaç ve diyetin yeterli olmaması durumda kalbin iş yükünü azaltmak için diyaliz ve benzer uygulamalarla biriken su ve tuzu atmak gerekebilir. Bu nedenle kalp yetersizliği hastalarının hem kardiyolog hem de nefrolog tarafından izlenmesi akılcı olacaktır.
Beslenme Önerileri
Kalp yetersizliğine bağlı yakınmalar oluştuğunda uygun ilaç tedavisinin yanı sıra hekim, hemşire ve diyetisyeninizin önerileri doğrultusunda beslenmeniz gerekmektedir.
Günlük sıvı alımınız ne oranda olmalıdır?
Günlük sıvı alımınız 1.8–2 litreyi (8 su bardağı) geçmemelidir. Sıvı derken sadece suyu değil, sıvı olan her içeceği/yiyeceği hesaplamalısınız. Örneğin 1 portakal 120 ml sıvı ihtiva eder. Gün içinde tükettiğiniz çay, kahve, soda, buz, süt ve çorba da günlük sıvı alımınız içinde hesaplanmalıdır. Günde bir fincandan fazla kahve, 2–3 fincandan fazla çay içmeyiniz. Nefes darlığının fazla olduğu dönemlerde kafein tüketiminizi (çay, kahve) en fazla bir bardak ile sınırlayın.
Susayınca ne yapacaksınız?
Özellikle yazın susamanız son derece doğaldır ama bu vücudunuzun ek sıvı ihtiyacı olduğu anlamına gelmez. Kalp yetersizliği hastası olarak idrar söktürücü ile atılan suyu tekrar geri almamaya dikkat etmeniz gerekir. Günlük su alımınızı 2 litrelik bir su şişesine koyacağınız su ile takip edebilirsiniz. Şişeyi bitirdiyseniz günlük su alımı limitiniz de dolmuştur.
Günlük tuz (sodyum) alımı ne oranda olmalıdır?
Kalp yetersizliğinde tuz alımı günde en fazla 2000 mg olmalıdır. Tuz alımının kısıtlanması bacak şişliğinin azalmasına/geçmesine yardımcı olur. Sofra tuzunun 1 g’ında (1000 mg) 0.4 g (400 mg) sodyum bulunur. Ne kadar tuz aldığımızı hesaplamak zordur. Bu yüzden de temel bazı noktalara dikkat etmek gerekir:
- Yemeklerinizi tuzsuz pişirin. Bütün besinler tuz ilave edilmeseler bile içlerinde sodyum bulundururlar. 1 çay kaşığı tuzda 2360 mg sodyum bulunur.
- Yemeklerinizi tabağınıza aldığınız zaman tuz ilave etmeyin, bunun yerine taze ve kuru baharatları veya acıyı, limonu, sirkeyi tercih edin. Doktorunuz kullanabilirsiniz demediği sürece tuzlu ürünler kullanmayın.
- Görünür tuz içeren, tuzlu krakerler, cipsler, tuzla kavrulmuş yağlı kuruyemişlerden uzak durun. Salamura gıdalar yüksek oranda tuz içerir. Bu yüzden zeytin, turşu, salamura edilmiş balık, konserve ürünlerden, salçadan, hazır çorbalardan ve et-tavuk suyu tabletlerden uzak durun.
- Salam, sosis, sucuk, pastırma ve füme edilmiş et ürünleri yüksek miktarda sodyum içerir. Besinlerin etiketlerini okuyun. Tuz, sodyum, monosodyum glutamat, sodyum klorid, sodyum metabisülfit yazan ürünlerden uzak durun.
- Taze ürünleri tercih edin, paketlenmiş hazır ürünlerde tuz miktarı daha yüksektir.
- Düşük sodyum tüketmek tansiyonu, ödemi ve vücut şişkinliğinizi kontrol etmeye yardımcı olur ve solunum güçlüklerini azaltır.
Kalp yetersizliği hastaları dengeli beslenmelidir!
İdeal kilonuzu koruyun, ideal kilonuzda değilseniz, doktorunuz ve diyetisyeniniz gözetiminde haftada 0.5 kilogramı aşmayacak şekilde kilo verin.
Vücudunuzun ihtiyacı olan tüm besinleri alabilmek için besinlerinizi çeşitlendirin. Hep aynı besinleri tercih etmeyin. Sebze, meyve, kepekli ürünleryüksek posa içerirler. Beslenmenizde bunlara sıkça yer verin, yüksek posa içeren ürünler kan şekerinizi ve kan yağlarınızı kontrol altında tutmanızı kolaylaştıracaktır. Günde en az 5 porsiyon meyve veya sebze tüketmeye özen gösterin.
Öğünler esnasında yemek miktarını az tutmak ve öğünler arasında meyve ile takviye yapmak nefes darlığı ve aktivite kısıtlılığını azaltacaktır. Midenin tıka basa dolu olması solunum güçlüğü yaratabilir. Bu nedenle azar azar, sık sık beslenin.
Balık tüketimi genelde haftada iki kez önerilmektedir. Ancak haftada en az bir porsiyonunuz balık (tercihen somon, uskumru, sardalya, taze ton balığı) olmalıdır. Öğünlerde dengeli beslenmeli, yeterince mineral ve vitamin almalısınız.
Potasyum ve magnezyum gıdalarla alınması gereken önemli minerallerdir. Ancak kalp yetersizliği hastalarında vücuttan sıvı atılması için önerilen ilaçlar (diüretik, idrar söktürücüler) bu maddelerin idrarla gereğinden fazla atılmasına veya potasyumun fazla tutulmasına neden olabilmektedir.
- Potasyum ihtiyacını karşılamak için günlük beslenmede sebze ve meyve tüketiminin iyi olması gerekir.
- Potasyum, kas kasılması ve sinir akımı gönderimi için önemlidir.
- Sarı sebze ve meyveler (kayısı, portakal, kavun, patates, muz) potasyum açısından zengindir.
- Günlük magnezyum gereksinimi ise yağlı tohum ve sebzelerden karşılanmalıdır.
Egzersiz Önerileri
Kalp yetersizliği ile iyi yaşamanın en iyi yollarından biri fiziksel aktivitede bulunmak ve egzersiz yapmaktır. Geçmişte kalp yetersizliği olan insanların dinlenmeleri ve sakin olmaları önerilirdi. Oysa bugün, güçlü bilimsel kanıtlar fiziksel aktivite ve egzersizin kalp yetersizliği olan insanların büyük çoğunluğu için sağlıklı ve güvenilir olduğunu göstermiştir.
Egzersiz yapmaya nasıl başlayabilirim?
Egzersiz programına başlamadan, yaptığınız egzersizin miktarını artırmadan veya tipini değiştirmeden önce kalbinizin üzerine taşıyabileceğinden daha fazla yük yüklemediğinizden emin olmak için doktorunuza danışın. Kalp yetersizliği olan bireyler egzersiz düzeyini kademeli ve yavaş yavaş arttırmalıdır. Bu süreçte öncelikle eviniz ve yakın çevrenizde yapabileceğiniz kısa süreli kolay egzersizler ile başlamanız uygundur:
- Mutfak işleri,
- Ev süpürmek,
- Gündelik market ihtiyaçlarını gidermek başlangıç olarak iyi seçeneklerdir.
Egzersiz düzeyinizi artırabilecek ufak işler planlayın:
- Şu an yapabileceğiniz bir aktiviteyle başlayın. Bu günde 10 dakika yürüyüş de olabilir (gidiş geliş 5’er dakika olacak şekilde)
- Birinci gün, planladığınızı yapın. Yapabilecek gibi hissetseniz bile daha fazlasını yapmayın. İhtiyaç duyarsanız dinlenmek için durun.
- Bir sonraki gün de aynı oranda egzersiz yapın. Çok yorulursanız, sonraki günler daha azını yapın. İyi hissederseniz, o hafta her gün aynı oranda yürüyün.
- Her hafta yapacağınız egzersiz miktarını artırmayı planlayın. Aktivitenizi biraz daha uzun bir süre veya daha uzak bir mesafeye planlayın.
- Bulunduğunuz ortamdaki veya hastanedeki egzersiz programları ile ilgili olarak doktorunuzla veya hemşirenizle konuşun.
İdeal egzersiz süresi haftanın en az 5 günü günde 30 dakika yürüyüştür. İdeal süreye ulaştıktan sonra egzersiz programını aynen devam ettirin. Egzersize her zaman ısınma hareketleriyle başlayın ve bitirirken tempoyu yavaş yavaş düşürün.
UYARI: Sabit bir dirence karşı kuvvet uygularken kasın boyunda herhangi bir değişiklik yaratmayan egzersizlerden (ağırlık kaldırma, barfiks hareketleri, mekik çekme vs. gibi) kaçının.
Aşağıdaki durumlarda egzersiz yapmayın:
- Yeni yemek yediyseniz (en az 1-2 saat bekleyin)
- Dinlenme halindeyken nefes darlığı yaşıyorsanız veya normalden farklı belirtileriniz varsa
- Yorgun hissediyorsanız
- Ateşiniz veya enfeksiyonunuz varsa, kendinizi hasta hissediyorsanız
- Göğsünüzde rahatsızlık veya ağrı varsa
- Geçtiğimiz hafta içerisinde ilaçlarınızda büyük bir değişiklik olduysa.
Kardiyak rehabilitasyon
Kardiyak rehabilitasyon, kalp hastalarının ileride tekrar kalpleriyle ilgili bir sorun yaşama riskini azaltmak ve hastaların günlük yaşamlarına daha kolay dönmesini sağlamak amacıyla uygulanan bir programdır.
Kardiyak rehabilitasyon programları başlıca iki bölümden oluşur:
- Hastanın fiziksel aktivite toleransı ve günlük yaşam aktivitelerini uygulama yeteneğini artırmak üzere tasarlanmış egzersiz reçetesi,
- Hastanın sigarayı bırakması, kan basıncını düşürmesi, yeme alışkanlıklarını değiştirmesi, kilo vermesi, kolesterol düzeylerini düşürmesi ve psikolojik iyilik halini düzeltmesinde yardımcı olacak eğitim, rehberlik, davranış düzeltme girişimleri
Kardiyak rehabilitasyon ile kalp hastalığı olan kişiler sosyal hayattan çekilmekten ve aktivite kısıtlamasından kurtarılabilirler. Doktorunuza kardiyak rehabilitasyon programından nasıl yararlanabileceğiniz konusunda danışabilirsiniz.
Video
Kalp Yetersizliği konusunun değerli hocalarımız tarafından güzel bir şekilde anlatıldığı bu videoyu izlemek isteyebilirsiniz. Video’da bulunan konular ve anlatımı yapan hocalarımız:
- Kalp Yetersizliğine Neden Olan Hastalıklar
Doç. Dr. Cihangir Kaymaz – İstanbul Kartal Koşuyolu Yüksek İstisas EAH, Kardiyoloji Kliniği
- Kalp Yetersizliği Nasıl Teşhis Edilir?
Doç. Dr. Mehmet Eren – Dr. Siyami Ersek Göğüs Kalp ve Damar Cerrahisi EAH, Kardiyoloji Bölümü
- Kalp Yetersizliğinde Kullanılan Tedaviler Nelerdir?
Prof. Dr. Yüksel Çavuşoğlu – Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Tıp Fakültesi, Kardiyoloji Anabilim Dalı
- Kalp Yetersizliğinde İlaç Dışı Tedaviler Nelerdir?
Prof. Dr. Yüksel Çavuşoğlu – Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Tıp Fakültesi, Kardiyoloji Anabilim Dalı
- Kalp Yetersizliğinde Kısmi Yapay Kalp Uygulaması ve Kalp Nakli
Prof. Dr. Yüksel Çavuşoğlu – Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Tıp Fakültesi, Kardiyoloji Anabilim Dalı
- Kalp Yetersizliği Hastaları Nelere Dikkat Etmelidir?
Prof. Dr. Ahmet Temizhan – Türkiye Yüksek İhtisas EAH, Kardiyoloji Kliniği
- Kalp Yetersizliği Böbrekleri Nasıl Etkiler?
Prof. Dr. Bülent Altun – Hacettepe Üniversitesi Hastanesi, İç Hastalıkları Anabilim Dalı
- Kalp Yetersizliğinde Beslenme Önerileri
Prof. Dr. Ahmet Temizhan – Türkiye Yüksek İhtisas EAH, Kardiyoloji Kliniği
- Kalp Yetersizliği ve Egzersiz
Prof. Dr. Ahmet Temizhan – Türkiye Yüksek İhtisas EAH, Kardiyoloji Kliniği
VİDEO: Kalp Yetersizliği
Referanslar:
- National Institutes of Health. What is Heart Failure? https://www.nhlbi.nih.gov/health/health-topics/topics/hf. Son erişim tarihi: 14 Ağustos 2015.
- TKD Kalp Damar Sağlığı Bilgilendirme Portalı. Kalp yetersizliği hastaları için yaşam biçimi ve beslenme. https://issuu.com/journalagent/docs/tkd.brosur.hbk.01?viewMode=magazine&mode=embed. Son erişim tarihi: 7 Ağustos 2015.
- Türk Kardiyoloji Derneği, Kalp Yetersizliği Çalışma Grubu, Hasta bilgilendirme broşürü. https://www.tkd.org.tr/~/media/files/tkd/calisma-gruplari/kalp-yetersizligi/kycg_hastabilgilendirmebrosuru.pdf. Son erişim tarihi: 14 Ağustos 2015.
- Yalçın YA. Birinci basamakta nefes darlığına yaklaşım. Smyrna Tıp dergisi-75. https://smyrnatipdergisi.com/dosyalar_upload/belgeler/Nefes%20darlığına%20yaklaşım1347910363.pdf. Son erişim tarihi: 14 Ağustos 2015.
- Türk Kardiyoloji Derneği, Kalp Yetersizliği Çalışma Grubu. Toplum için bilgiler. https://old.tkd.org.tr/CG/007/kalp-yetersizligi-calisma-grubu/sayfa/toplum_icin_bilgiler#a2. Son erişim tarihi: 14 Ağustos 2015.
- Türk Kardiyoloji Derneği, Kalp Yetersizliği Çalışma Grubu. Hasta bilgilendirme broşürü. https://www.tkd.org.tr/~/media/files/tkd/calisma-gruplari/kalp-yetersizligi/kycg_hastabilgilendirmebrosuru.pdf. Son erişim tarihi: 14 Ağustos 2015.
- National Institutes of Health. What Is Heart Failure? https://www.nhlbi.nih.gov/health/health-topics/topics/hf/diagnosis. Son erişim tarihi: 14 ağustos 2015.
- American Heart Association. Common tests for heart failure. https://www.heart.org/HEARTORG/Conditions/HeartFailure/SymptomsDiagnosisofHeartFailure/Common-Tests-for-Heart-Failure_UCM_306334_Article.jsp. Son erişim tarihi: 14 Ağustos 2015.
- Türk Kardiyoloji Derneği, Kalp Yetersizliği Çalışma Grubu. Hasta bilgilendirme broşürü. https://www.tkd.org.tr/~/media/files/tkd/calisma-gruplari/kalp-yetersizligi/kycg_hastabilgilendirmebrosuru.pdf. Son erişim tarihi: 14 Ağustos 2015.
- National Institutes of Health. What Causes Heart Failure? https://www.nhlbi.nih.gov/health/health-topics/topics/hf/causes. Son erişim tarihi: 14 ağustos 2015.
- National Institutes of Health. How Is Heart Failure Treated? https://www.nhlbi.nih.gov/health/health-topics/topics/hf/treatment. Son erişim tarihi: 14 ağustos 2015.
- Heart Foundation. Staying Well With Heart Failure. https://www.heartfoundation.org.nz/shop/product_view/853/staying-well-with-heart-failure-a4-booklet. Son erişim tarihi: 14 ağustos 2015.
- National Heart Foundation of Australia. Living well with chronic heart faiure. https://www.heartfoundation.org.au/SiteCollectionDocuments/Living-well-with-chronic-heart-failure.pdf. Son erişim tarihi: 7 Temmuz 2015.
- National Institutes of Health. How Is Heart Failure Treated https://www.nhlbi.nih.gov/health/health-topics/topics/hf/treatment. Son erişim tarihi: 7 Temmuz 2015.
- American Heart Association. Cardiac Resynchronization Therapy (CRT). https://www.heart.org/HEARTORG/Conditions/HeartFailure/Cardiac-Resynchronization-Therapy_UCM_452920_Article.jsp. Son erişim tarihi: 7 Temmuz 2015.
- American Heart Association. What Is an Implantable Cardioverter Defibrillator (ICD) https://www.heart.org/idc/groups/heart-public/@wcm/@hcm/documents/downloadable/ucm_300449.pdf. Son erişim tarihi: 7 Temmuz 2015.
- American Heart Association. Heart Transplant. https://www.heart.org/HEARTORG/Conditions/CongenitalHeartDefects/CareTreatmentforCongenitalHeartDefects/Heart-Transplant_UCM_307731_Article.jsp. Son erişim tarihi: 7 Temmuz 2015.
- National Institutes of Health. How Is Heart Failure Treated https://www.nhlbi.nih.gov/health/health-topics/topics/hf/treatment. Son erişim tarihi: 7 Temmuz 2015.
- National Heart Foundation of Australia. Living well with chronic heart faiure. https://www.heartfoundation.org.au/SiteCollectionDocuments/Living-well-with-chronic-heart-failure.pdf. Son erişim tarihi: 7 Temmuz 2015.
- American Heart Association. Heart Transplant. https://www.heart.org/HEARTORG/Conditions/CongenitalHeartDefects/CareTreatmentforCongenitalHeartDefects/Heart-Transplant_UCM_307731_Article.jsp. Son erişim tarihi: 7 Temmuz 2015.
- Heart Foundation. Staying Well With Heart Failure. https://www.heartfoundation.org.nz/shop/product_view/853/staying-well-with-heart-failure-a4-booklet. Son erişim tarihi: 7 Ağustos 2015.
- Türk Kardiyoloji Derneği, Kalp Yetersizliği Çalışma Grubu, Hasta bilgilendirme broşürü. https://old.tkd.org.tr/CG/007/kalp-yetersizligi-calisma-grubu/sayfa/hasta_bilgilendirme_brosuru. Son erişim tarihi: 7 Ağustos 2015.
- Levent F. Kalp Yetmezliği ve Böbrek. İç Hastalıkları Dergisi 2001;8(4):196-201.
- American Heart Association. About Heart Failure. https://www.heart.org/HEARTORG/Conditions/HeartFailure/AboutHeartFailure/About-Heart-Failure_UCM_002044_Article.jsp. Son erişim tarihi: 5 Ekim 2015.
- TKD Kalp Damar Sağlığı Bilgilendirme Portalı. Kalp yetersizliği hastaları için yaşam biçimi ve beslenme. https://issuu.com/journalagent/docs/tkd.brosur.hbk.01?viewMode=magazine&mode=embed. Son erişim tarihi: 7 Ağustos 2015.
- Heart Foundation. Staying Well With Heart Failure. https://www.heartfoundation.org.nz/shop/product_view/853/staying-well-with-heart-failure-a4-booklet. Son erişim tarihi: 7 Ağustos 2015.
- Türk Kardiyoloji Derneği, Kalp Yetersizliği Çalışma Grubu, Hasta bilgilendirme broşürü. https://old.tkd.org.tr/CG/007/kalp-yetersizligi-calisma-grubu/sayfa/hasta_bilgilendirme_brosuru. Son erişim tarihi: 7 Ağustos 2015.
- TKD Kalp Damar Sağlığı Bilgilendirme Portalı. Kalp yetersizliği hastaları için yaşam biçimi ve beslenme. https://issuu.com/journalagent/docs/tkd.brosur.hbk.01?viewMode=magazine&mode=embed. Son erişim tarihi: 7 Ağustos 2015.
- American Heart Association. 5 Steps to Loving Exercise … Or At Least Not Hating It. https://www.heart.org/HEARTORG/GettingHealthy/PhysicalActivity/GettingActive/5-Steps-to-Loving-Exercise-Or-At-Least-Not-Hating-It_UCM_445812_Article.jsp. Son erişim tarihi: 7 Ağustos 2015. Son erişim tarihi: 7 Ağustos 2015.
- What is Cardiac Rehabilitation? https://www.aacvpr.org/Portals/0/Resources/CRFactSheet112.pdf. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2015.
- Leon AS, et al. Cardiac Rehabilitation and Secondary Prevention of Coronary Heart Disease. Circulation 2005;111(3):369-76.